Vechter, vluchter of manipulator?
Edith van Bommel
Mensen hebben bijna van nature de neiging om ongemakkelijke gevoelens te vermijden. Daartoe heeft ieder zijn favoriete manieren, die – mits je je niet ziek meldt – mee de werkvloer opgaan. Deze individuele mechanismen kunnen ook signalen zijn van groepsafweer.
We onderscheiden drie typen afweergedrag:
Vechtgedrag (fight defenses)
Motto: De aanval is de beste verdediging. Drie voorbeelden:
- Strijd met de leider
Het groepslid dat de machtsstrijd aangaat met de leider (rivaliseren, hak zetten), bewijst aan de groep hoeveel moed hij heeft, maar is wellicht op de vlucht voor een aspect van zijn eigen gedrag. - Cynisme
Zichtbaar in voortdurende vragen, of kritiek op groepsafspraken en doelen, in wantrouwen ten opzichte van persoonlijk gedrag en in aanvallen op groepsleden die sterker zijn. - Verhoor
Het stellen van een stortvloed aan vragen om iets te bewijzen, zorgt dat anderen op hun hoede blijven. Als je de ander voortdurend uitvraagt, blijf je zelf uit de gevarenzone.
Vluchtgedrag (flight defenses)
Vijf manieren om een eerlijke, open en persoonlijke communicatie in de groep te vermijden:
- Intellectualiseren
Bijvoorbeeld het telkens geven van psychologische verklaringen. Koel, diagnostisch of interpreterend. Met een dergelijk toevluchtsoord kun je uren doorbrengen zonder ook maar één millimeter dichterbij te komen. - Generaliseren
Blijven spreken in vage, algemene en onpersoonlijke termen. - Projectie
Eigenschappen die men van zichzelf niet accepteert, toeschrijven aan een ander. Dikwijls in de vorm van een verwijt. - Rationalisatie
Een poging om lastige ervaringen goed te praten met mooie argumenten in plaats van te kijken naar de werkelijke redenen. - Terugtrekken
Letterlijk, opstaan en vertrekken, maar vaker door stilletjes te vervallen in eigen overpeinzingen. Soms zie je een hele groep stilvallen. Een andere vorm van zich terugtrekken is te zien in groepen die voortdurend praten over gebeurtenissen uit het verleden, in plaats van wat nu op tafel ligt.
Groepsmanipulatie (group manipulation defenses)
Iemand manipuleert andere teamleden om zichzelf te beschermen tegen een te persoonlijke
betrokkenheid of confrontatie. Drie voorbeelden:
- Paarvorming (Pairing)
- Rode Kruis-gedrag (Red-Crossing)
- Alle ogen zijn gericht op Kwatta
Lees meer over groepsmanipulatie in Groepsmanipulatie, toch niet in ons team?
Inzichtgevende vragen
- Wie zijn de vechters, de vluchters en de manipulators in je team? Wat zijn hun drijfveren?
- Welke rol heb jij?
- Wat levert dit teamplaatje op? Valt er wat te veranderen? Wat moet er gebeuren?
Vechten en vluchten gaan samen. Een pasgeboren gans ontvlucht zijn benarde positie en vecht voor zijn leven in een moedige sprong. Duizelingwekkend én schrikbarend. Bekijk onderstaand filmpje alsjeblieft tot en mét het ongelooflijke einde. ‘A little dazed perhaps, but all in one piece!’
Soms moet je gewoon lef hebben.
Voor elke type afweergedrag op een andere manier.
De uitdaging is in alle gevallen: je rustige, eerlijke zelf tonen.
Villa Kakelbont, een team vol vechters? Iets te veel vluchters? Graag wat meer evenwicht?
Deze teamcoach – opgeleid door het Europees Instituut, 30 jaar ervaring met groepen en teams – helpt je graag.
Neem voor teamcoaching, of workshops Groepsdynamica van een (behandel)groep contact op met: 06-36252483, of stel je vraag via info@publieksmotivator.nl
Bron: Begeleiden van groepen – Groepsdynamica in praktijk, Jan Remmerswaal
